Δέλτα του Νίγηρα -Το Α και το Ω της καταστροφής (Ντοκιμαντέρ του "Εξάντα")

Χθες, παρουσιάστηκαν στην αίθουσα του κινηματογράφου "Μικρόκοσμος" (Αθήνα), 4 ντοκιμαντέρ του "Εξάντα", του δημοσιογράφου Γιώργου Αυγερόπουλου.

Ένα από αυτά αφορούσε τις πρακτικές των πετρελαϊκών εταιρειών (και ειδικά της Shell) στις τοπικές κοινωνίες της περιοχής του Δέλτα του Νίγηρα. Πρακτικές που δεν ταιριάζουν με αυτά που προβάλλουν στα διαφημιστικά τους spots..

(Παρακάτω σας παραθέτουμε κείμενα από την επίσημη ιστοσελίδα της εκπομπής)

Περιοχή ασύλληπτου πλούτου και εκθαμβωτικής φτώχειας…

Η παραθαλάσσια βαλτώδης περιοχή του Δέλτα του ποταμού Νίγηρα έχει έκταση 70.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, είναι δηλαδή περίπου όση η μισή Ελλάδα. Στον τρίτο αυτό, μετά την Ολλανδία και τον Μισισσιπή, μεγαλύτερο υγροβιότοπο του κόσμου, κατοικούν περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι που μιλούν 250 διαφορετικές διαλέκτους.

Η Νιγηρία έχει συνολικά πάνω από 131 εκατομμύρια κατοίκους, στο "πετρελαιοφόρο" Δέλτα του Νίγηρα όμως, παράγεται σχεδόν όλος ο πλούτος της χώρας. Και από το Δέλτα προκύπτει το 90-95% των εξαγωγών, το 76% των εισοδημάτων και περίπου το 1/3 του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της.

Η παραγωγή πετρελαίου φτάνει τα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και η Νιγηρία φιγουράρει στην πρώτη εξάδα* των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ενώ έχει την πέμπτη θέση στις παγκόσμιες εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ.

Παρ' όλα αυτά, ενώ η χώρα είναι πλούσια σε μαύρο χρυσό, το μέσο κατά κεφαλή ετήσιο εισόδημα των Νιγηριανών δεν ξεπερνά τα 400 δολάρια και το 37% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ ένα πολύ μικρό τμήμα ζει… σε συνθήκες παραμυθένιου πλούτου. Η δε περιοχή που παράγει όλο τον πετρελαϊκό πλούτο της Νιγηρίας, το Δέλτα του Νίγηρα, είναι η περιοχή με τους φτωχότερους κατοίκους της χώρας.

Τα παιδιά της Μπιάφρα είναι ακόμη εδώ…

Το 70% των ανθρώπων του Δέλτα ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης. Η θνησιμότητα στην περιοχή είναι δυσανάλογα υψηλή σε σχέση με τις άλλες περιοχές της χώρας εξαιτίας των νοσημάτων που προέρχονται από το μολυσμένο νερό, την κακή διατροφή και την κακή ποιότητα των εγκαταστάσεων υγιεινής.

Η παροιμιώδης πλέον φράση "τα παιδιά της Μπιάφρας" βρίσκει ξανά το νόημά της αν κοιτάξει κανείς τους ανήλικους που λιμοκτονούν στην περιοχή. Ο ομώνυμος εμφύλιος πόλεμος άλλωστε, αυτός που από το 1967 έως το 1970 που τερματίστηκε άφησε πίσω του πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς από ασιτία, συνέβη σε αυτή ακριβώς την περιοχή.

Το τοξικό μείγμα των ρύπων που εκλύεται εδώ και χρόνια από τους πυρσούς όπου καίγονται τα άχρηστα υποπροϊόντα του πετρελαίου, έχει προκαλέσει 5.000 κρούσματα αναπνευστικών παθήσεων και περισσότερες από 120.000 κρίσεις άσθματος. Για να ξεφύγουν από τη ρύπανση, και τις σημαντικές επιπτώσεις της στη διατροφική αλυσίδα, χιλιάδες περιβαλλοντικοί πρόσφυγες εγκαταλείπουν την καρδιά του Δέλτα και καταφεύγουν στα έτοιμα να εκραγούν γκέτο του Πορτ Χαρκούρ και του Λάγος.

Μόνο το 20-24% των αγροτικών πληθυσμών και περίπου το 60% των αστικών πληθυσμών του Δέλτα έχει σήμερα πρόσβαση σε ασφαλές και πόσιμο νερό. Η μετακίνηση στην περιοχή είναι εξαιρετικά δύσκολη και λιγότερο από το 20% των χωριών είναι προσβάσιμα από καλοφτιαγμένους δρόμους, ακόμα και κατά τις περιόδους ξηρασίας. Τεράστιες φλόγες ξεπηδούν εν μέσω της, κατά τα άλλα μαγευτικής, ζούγκλας από την ανεξέλεγκτη και καταστροφική για το περιβάλλον καύση του φυσικού αερίου. Τα ποτάμια, οι λίμνες και οι κάθε είδους ψαρότοποι μοιάζουν περισσότερο με δεξαμενές αργού πετρελαίου...

Εξόρυξη πετρελαίου… και διύλιση της φτώχειας

Από το 1958 που ξεκίνησαν οι εξορύξεις πετρελαίου, ο πλούτος και η δύναμη του μαύρου χρυσού, αντί να φέρουν την ανάπτυξη, μετέτρεψαν την περιοχή σε μια κόλαση επί της γης. Σήμερα οι πετρελαϊκές που δρουν στο Δέλτα, κατηγορούνται για την καταστροφή αυτή. Η αδιαφορία τους για τους ιθαγενείς πληθυσμούς, η μόλυνση του περιβάλλοντος, αλλά και η εμπλοκή τους σε δολοφονίες μέσω της χρηματοδότησης και -σύμφωνα με πάμπολλες καταγγελίες- της απευθείας καθοδήγησης των ειδικών σωμάτων του στρατού σε αφανισμούς ακόμη και ολόκληρων χωριών… γεμίζουν με τόνους πένθιμου μαύρου τα πολύχρωμα, λογότυπά τους.

Απ' την άλλη, τόσο η κεντρική κυβέρνηση της χώρας, όσο και οι τοπικοί κυβερνήτες των πολιτειών του Δέλτα, δεν είναι άμοιροι ευθυνών. Τόσο οι μεν, όσο και οι δε, συχνότατα κατηγορούνται για ανομίες, ατασθαλίες, κακοδιαχείριση… και κλοπές.

Και πολλοί από αυτούς που επιμένουν να αυτοαποκαλούνται "αντάρτες" όμως, είναι συχνότατα κοινοί κλέφτες. Στη δαιδαλώδη και άναρχη περιοχή του Δέλτα, στα ποτάμια και τους παραπόταμους από όπου περνούν οι αγωγοί μεταφοράς του πετρελαίου, είναι συχνά εύκολο να κλέψει κανείς ένα μέρος του πολύτιμου ορυκτού τρυπώντας έναν αγωγό. Και οι εκρήξεις που οφείλονται σε τέτοιου είδους "λάθη" είναι φαινόμενο συχνό.

	Φλόγες από την καύση του φυσικού αερίου
	Αντάρτες του Kινήματος για Aπελευθέρωση του Δέλτα του Νίγηρα (MEND)

Αντάρτες, "αντάρτες" και επιθέσεις άνευ εισαγωγικών

Επίσης, στο Δέλτα του Νίγηρα όταν μιλάμε για ένοπλες ομάδες, δεν μιλάμε οπωσδήποτε και για αντάρτες… με τη γνωστή έννοια του όρου. Πολλοί "οπλαρχηγοί" απέκτησαν τα όπλα τους από τους υποψήφιους κομματάρχες και πολιτικούς της περιοχής. Πριν τις εκλογικές αναμετρήσεις, οι τελευταίοι φρόντιζαν να εξοπλίζουν ομάδες "υποστηρικτών" τους για να πείσουν τους ψηφοφόρους να "ψηφίσουν το σωστό"… κολλώντας τους το όπλο στο κεφάλι. Τα όπλα αυτά παρέμεναν στα χέρια των οργισμένων από τη φτώχεια, την εγκατάλειψη, την πείνα και τον θάνατο νέων, και μετά τις εκλογές. Κάποιοι από τους οπλοφόρους εξελίσσονταν αργότερα σε κοινούς κλέφτες και δολοφόνους και κάποιοι άλλοι σε αντάρτες με συνείδηση και όραμα για τον τόπο τους. Αυτοί οι τελευταίοι, είναι που αναπτύσσουν σήμερα έναν, έστω υβριδικό, πολιτικό λόγο.

Toν τελευταίο χρόνο οι επιθέσεις ανταρτών και κάθε είδους ενόπλων σε αγωγούς πετρελαίου, αλλά και σε κάθε είδους εγκαταστάσεις των πετρελαϊκών, καθώς και το μπαράζ απαγωγών που στόχο τους είχαν ξένους εργαζόμενους στις εταιρείες αυτές, κατάφεραν ισχυρότατο πλήγμα στο μέγεθος της παραγωγής πετρελαίου στην περιοχή.

Υπολογίζεται ότι η παραγωγή από τα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα έπεσε κατά 800.000 βαρέλια ημερησίως, δηλαδή κατά 32%. Κι αυτό με τη σειρά του έφερε προβλήματα στην ομαλή ροή πετρελαίου σε ολόκληρο τον πλανήτη. Και βέβαια μεγάλες απώλειες κερδών σε κάθε εμπλεκόμενο με την αγορά του μαύρου χρυσού.

Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο η Shell αναγκάστηκε να μειώσει την παραγωγή της στο Δέλτα κατά περίπου 500.000 βαρέλια την ημέρα λόγω των επιθέσεων. Επίσης χαρακτηριστικό του πακτωλού των χρημάτων που προκύπτουν από το εμπόριο του πετρελαίου, είναι ότι ούτε η συγκεκριμένη εταιρεία, ούτε κάποια από τις υπόλοιπες που δέχονταν τις επιθέσεις έκαναν ποτέ σκέψεις για εγκατάλειψη των επενδύσεων τους στην περιοχή.

Η κεντρική κυβέρνηση, οι τοπικοί κυβερνήτες και οι πετρελαϊκές εταιρείες έχουν κάθε λόγο να βάζουν όλους όσους τους αντιμάχονται στο ίδιο τσουβάλι. Και να μιλούν αποκλειστικά για επιθέσεις "κλεφτών" και "εγκληματιών" που δρουν στην περιοχή του Δέλτα, και ποτέ για αντάρτες.

Ταυτόχρονα όμως, αναλύσεις μεγάλων οικονομικών και στρατηγικών κέντρων (Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών - CSIS, Africa Center for Strategic Studies - ACSS, African Contingency Operations Training Assistance - ACOTA κ.α.) αρχίζουν σιγά-σιγά να παρομοιάζουν την κατάσταση που επικρατεί στο Δέλτα με αυτή της Κολομβίας και την Τσετσενίας.

*Τα στοιχεία ποικίλουν, Η Νιγηρία είναι η 6η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα σύμφωνα με τα στοιχεία του NNPC, η 11η σύμφωνα με τα στοιχεία της Shell, η 10η σύμφωνα με την EIA, (Energy Information Administration, Official Energy statistics from US Government) και η 11η σύμφωνα με τη CIA, ενώ όσο αφορά στην παραγωγή αργού πετρελαίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΕΚ, η Νιγηρία κατείχε την 9η θέση το 2004.